Bartosz Zaskórski
ŻYCIEŃSKA MASAKRA PIŁĄ MECHANICZNĄ

Przypisy

1W niniejszym tekście wykorzystałem zmodyfikowane fragmenty IV i VI rozdziału własnej pracy doktorskiej, zatytułowanej Krąg życia. Porządek śmierci. Opowieść jako metoda konfrontowania się z potencjalną strasznością wszystkiego.

2Pozwolę sobie tutaj na osobistą dygresję, związaną z moim wiejskim pochodzeniem, chociaż jest to materiał na osobny tekst. Z osobliwych komentarzy, z jakimi zetknąłem się w związku z moim pochodzeniem, chcę przytoczyć pytania, jakie mi zadawano w trakcie wywiadów: „Czy uważam, że ludzie na wsi są ograniczeni?”, „Jak to jest być z takiej małej wsi i wystawiać w Zachęcie?”. Innym razem, w prywatnej rozmowie, zostałem zapytany: „Jak to możliwe, że moi rodzice są ze wsi? Czy zostali tam zesłani?”. Wszystkie te pytania otrzymywałem od osób, które wspierają i szanują (zupełnie słusznie) mniejszości religijne czy seksualne, jednak, z powodu dziwnej choroby toczącej polską inteligencję, nie wystarcza im tego szacunku, żeby polskiej wsi nie dehumanizować.

3Nieco inną interpretację tego zjawiska proponuje filozof Ray Brassier, autor Nihil Unbound. Twierdzi on, że oświeceniowy projekt nie poniósł klęski, lecz przeciwnie – wniósł nową wartość do kultury europejskiej, jednak ta wartość była niezgodna z oczekiwaniami oświeceniowych umysłów. Zamiast przedstawić poznawaną rzeczywistość jako sensowną i racjonalną, pokazał, że na drodze racjonalizmu – bez odnoszenia się do instancji metafizycznych – nie można ustalić niczego na temat celowości świata. Rozum nie był w stanie odkryć żadnego sensu (w znaczeniu metafizycznym) czy wytworzyć – jako obiektywnych – racjonalnych reguł, np. w postaci moralności.

4Warto dodać, że słowo „niesamowite” to ukrainizm: „ukr., mający niby związki z czartem, nieczysty, djabelski; nieswój, nieco chory na ciele a. na umyśle”, M. Arcta Słownik ilustrowany języka polskiego, 1916.

5E. Jentsch, O psychologii niesamowitego, przeł. A. Żukrowska,„Autoportret” 2014, nr 4, s. 32.

6N. Royle, Uncanny, s. 86.

7P. Aries, Człowiek i śmierć, przeł. E. Bąkowska, Warszawa 1989, cyt. za: W. Łukaszewski, J. Boguszewska, Strategie obrony przed lękiem egzystencjalnym, „Nauka” 2008, nr 4, http://www.nauka-pan.pl/index.php/nauka/article/view/403/397 [dostęp: 01.05.2022].

8W. Herzog, Burden of Dreams, 1982.

9 J.P. Sartre, Mdłości, przeł. J. Trznadel, Warszawa 1974, http://nnk.art.pl/bujnos/blada/ocr/sartre/[dostęp: 01.05.2022].

10H. Foester, Powrót Realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, Kraków 2012.

11T. Ligotti, Spisek przeciwko ludzkiej rasie, przeł. M. Kopacz, Warszawa 2015.

12L. Szestow, Dostojewski i Nietzsche. Filozofia tragedii, przeł. C. Wodziński, Warszawa 2000.

13C. de Lautréamont, Pieśni Maldorora i Poezje, przeł. M. Żurowski, Warszawa 1976, s. 88–89.

14„Created with early movies such as 2000 Maniacs (1964) or Deliverance (1972), this unofficial sub-genre plays on the myth that backwoods and remote countryside are populated with inbred freaks and maniacs” https://horror.fandom.com/wiki/Category:Backwoods_and_redneck_films [dostęp 09.10.2022].