SZKOŁY ARTYSTYCZNE, KTÓRE ZMIENIAJĄ ŚWIAT. UTOPIE I ALTERNATYWY PEDAGOGICZNE OD 1815 ROKU DO DZIŚ*
Marc Partouche
Jakub Wydra
KRYTYKA KRYTYKI. WŁADZA i DOMINACJA W MEDIACH WSPÓŁCZESNEJ KRYTYKI ARTYSTYCZNEJ
1P. Sikora, Krytyka instytucjonalna w Polsce w latach 2000–2010, Wrocław 2015.
2J. Wachowski, Kilka uwag o krytyce instytucjonalnej, równości i równorzędności, „Czas Kultury” 2021, nr 4 (37), s. 76–83.
3J. Elkins, Why art cannot be taught. A handbook for art students, Urbana – Chicago 2001.
4P. Bourdieu, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, Kraków 2001.
5A. Danto, The artworld, „The Journal of Philosophy” 1964) t. 61, nr 19, s. 571–584.
6Por. P. Bourdieu, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. przeł. P. Bilos, Warszawa 2022.
7M. Krajewski, F. Schmidt, Wizualne niewidzialne. Sztuki wizualne w Polsce. Stan, rola i znaczenie, Warszawa 2017.
8L. Nochlin, Why Are There No Great Women Artists?, (Red.) Woman in Sexist Society: Studies in Power and Powerlessness, New York 1971.
9A. Boćkowska, To wszystko nie robi się samo. Rozmowy na zapleczu kultury, Wołowiec 2023.
10J. Wachowski, Kilka uwag…, dz. cyt.
11S. Marzec, Artworld versus Arthome, „Art Inquiry” 13: 2011, s. 135–145.
12A. Żmijewski, Przestańmy się bać, „Krytyka Polityczna” 2011, nr 30, s. 269.
13Por. J. Elkins, M. Newman, The state of art criticism, London 2007.
14J. Banasiak, Archipelag, link, troll. Krytyka dzisiaj, „Dwutygodnik” 2012, nr 9 (92).
15Bridging the Gaps. An Anthology of Art Criticism in Central and Eastern Europe, Kraków 2023.
16 H.S. Becker, Art worlds. Updated and expanded, Berkeley – Los Angeles – London 2023.
17 T.A. van Dijk, Principles of Critical Discourse Analysis, „Discourse & Society” 1993, t. 4, nr 2, s. 256.
18B. Jabłońska, Krytyczna analiza dyskursu. Refleksje teoretyczno‑metodologiczne, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2006, t. 2, nr 1, listopad, s. 53–67.
19M. Ujma, Brief Remarks on Art Criticism in Poland After 1989, w: Bridging the Gaps. An Anthology of Art Criticism in Central and Eastern Europe, Kraków 2023, s. 37.
20Por. J. Błaszczak, 15 lat: robimy swoje. Rozmowa z Joanną B. Bednarek, Jakubem Banasiakiem i Piotrem Olkuszem, „Dwutygodnik” 2024, nr 4 (383).
21M. Ujma, Brief Remarks…, dz. cyt., s. 37.
22Tamże.
23 T.A. van Dijk, Principles of Critical Discourse Analysis, dz. cyt., s. 249–283.
24B. Jabłońska, Krytyczna analiza dyskursu, dz. cyt.
25 T.A. van Dijk, Principles of Critical Discourse Analysis, dz. cyt., s. 253.
26B. Jabłońska, Krytyczna analiza dyskursu, dz. cyt., s. 60.
27Nie chodzi tu o każdorazowe pojawienie się w tekście, a raczej postawienie w jego centrum.
28Nie wszystkie teksty zawierały odniesienia do instytucji.
29Czasami przedstawianego nie jako bojkot, ale spadek jakości wystaw przekładający się na brak zainteresowania krytyków. Celem tekstu nie jest jednak rozstrzyganie tej kwestii, a jedynie zaznaczenie wyraźnie niewielkiej obecności rzeczonych instytucji na łamach mediów.
30A. Góral, Szklany sufit w kulturze? Kobiety na stanowiskach kierowniczych w publicznych instytucjach kultury w Polsce, „Przegląd Organizacji” 2021, nr 9, s. 3–11.
31Mowa oczywiście o pierwszej wskazanej przez autorów afiliacji, bo niejednokrotnie związani są więcej niż z jednym ośrodkiem. Wpływa to na utrudnienia w prostej interpretacji – jednocześnie dane można odczytywać zarówno jako zaniżone, jak i zawyżone.
32M. Krajewski, F. Schmidt, Wizualne niewidzialne. Sztuki wizualne w Polsce. Stan, rola i znaczenie, Warszawa 2017.
Bibliografia
- Adekoya R., Kaufmann E., Simpson Th., Academic Freedom in the UK, London 2020, https://policyexchange.org.uk/publication/academic‑freedom‑in‑the‑uk‑2/.
- d’Alancaisez P., How to Lose a Culture War, „The Critic”, 5 March 2023, https://thecritic.co.uk/how‑to‑lose‑a‑culture‑war/.
- d’Alancaisez P., The Discreet Charm of the Artistic Elite, Petitpoi.Net (blog), 25 March 2022, https://petitpoi.net/the‑discreet‑charm‑of‑the‑artistic‑elite/.
- Belfiore E., Art as a Means of Alleviating Social Exclusion: Does It Really Work? A Critique of Instrumental Cultural Policies and Social Impact Studies in the UK, „International Journal of Cultural Policy” 8: 2002, nr 1, s. 91–106.
- Belfiore E., Who Cares? At What Price? The Hidden Costs of Socially Engaged Arts Labour and the Moral Failure of Cultural Policy, „European Journal of Cultural Studies” 2021, https://doi.org/10.1177/1367549420982863.
- Bell K., The MFA Is the New MBA, Harvard Business Review Online (blog), 14 April 2008, https://hbr.org/2008/04/the‑mfa‑is‑the‑new‑mba.
- Britton J. i in., Earnings Returns to Postgraduate Degrees in the UK (Institute for Fiscal Studies, 16 September 2020), https://ifs.org.uk/publications/earnings‑returns‑postgraduate‑degrees‑uk.
- Brook O., O’Brien D., Taylor M., Culture Is Bad for You. Inequality in the Cultural and Creative Industries, Manchester 2020.
- Comeford R., Culture of Self‑Censorship in the Arts Revealed by Survey, The Stage,, https://www.thestage.co.uk/news/culture‑of‑self‑censorship‑in‑the‑arts‑revealed‑by‑survey [dostęp: 29.09.2024].
- Farrington J., Tackling Self‑Censorship in the Arts Community, Index on Censorship, 16 May 2016, https://www.indexoncensorship.org/2016/05/julia‑farrington‑challenges‑to‑artistic‑freedom/.
- Fraser A., From the Critique of Institutions to an Institution of Critique, „Artforum International” 2005, s. 278–283.
- Freire P., Pedagogy of the Oppressed, Tenth printing, A Continuum Book, New York 1974.
- Garnham N., From Cultural toCreative Industries: An Analysis ofthe Implications ofthe “CreativeIndustries”Approach toArts and Media Policy Making in the United Kingdom, „International Journal of Cultural Policy” 11: 2005, nr 1, s. 15–29, https://doi.org/10.1080/10286630500067606.
- Gaztambide‑Fernández R., Decolonial Options and Artistic/aestheSic Entanglements. An Interview with Walter Mignolo, „Decolonization: Indigeneity, Education & Society” 3: 2014, nr 1, s. 196–212.
- Hesmondhalgh D. i in., Culture, Economy and Politics. The Case of New Labour, Basingstoke 2015.
- Hjelde K., Paradox and Potential. Fine Art Employability and Enterprise Perspectives, „Art, Design and Communication in Higher Education” 14: 2015, nr 2, s. 175–188, https://doi.org/10.1386/adch.14.2.175_1.
- Horkheimer M., Adorno Theodor W., Przemysł kulturalny. Oświecenie jako masowe oszustwo, w: Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 2010.
- J20 Art Strike, http://www.j20artstrike.org/[dostęp: 27.02.2024].
- Kraus Ch., Ambiguous Virtues of Art School, „Artspace”, 2 March 2015, https://www.artspace.com/magazine/news_events/book_report/chris‑kraus‑akademie‑x‑52660.
- Redman S.J., The Museum. A Short History of Crisis and Resilience, New York 2022.
- Roberts J., The Intangibilities of Form. Skill and Deskilling in Art after the Readymade London – New York 2007.
- Trans‑Inclusive Culture. Guidance on Advancing Trans Inclusion for Museums, Galleries, Archives and Heritage Organisations | Research Centre for Museums and Galleries (RCMG), University of Leicester, https://le.ac.uk/rcmg/research‑archive/trans‑inclusive‑culture [dostęp: 29.09.2024].
- UAL, Our 10‑Point Anti‑Racism Action Plan, UAL, 3 February 2021, https://www.arts.ac.uk/about‑ual/press‑office/stories/uals‑10‑point‑anti‑racism‑action‑plan.
- Williamson G. i Department for Education, Guidance to the Office for Students – Allocation of the Higher Education Teaching Grant Funding in the 2021–22 Financial Year (Office for Students, 19.01.2021).
Jakub Wydra
Jakub Wydra is PhD student in the Interdisciplinary Program – Society of the Future at the Doctoral School in the Social Sciences, graduated from Interfaculty Individual Studies in the Humanities (Contemporary Culture Management), both at the Jagiellonian University. He is an art critic, journalist and social researcher of cities in the Anthropocene. His scientific interests include areas located at the intersection of social sciences and post‑humanities and applying sociology in the exploration of the art world and contemporary visual arts.
ORCID: 0000‑0002‑0970‑7315
